کارشناس دارویی معاونت غذا و دارو دانشگاه ایران بررسی کرد :

استفاده از انگل های زنده اصلاح شده برای واکسن مالاریا

روابط عمومی معاونت غذا و دارو دانشگاه علوم پزشکی ایران – پس از گزش فرد توسط یک پشه آلوده به مالاریا، انگل های مالاریا (Plasmodium falciparum) به کبد می روند و در آنجا شروع به تکثیر می کنند. در این مقاله دکترسمیه محمدی پناه کارشناس دارویی معاونت غذا و دارو دانشگاه ایران به بررسی استفاده از انگل های زنده اصلاح شده برای واکسن مالاریا پرداخت.

یک نوع واکسن تجربی مالاریا که از انگل‌های زنده ضعیف شده با حذف سه ژن کلیدی تشکیل شده است، نتایج امیدوارکننده‌ای را در یک کارآزمایی کوچک با حضور 16 داوطلب ارائه کرده است. محققان پشت این مطالعه فکر می‌کنند که واکسن‌های زنده از این نوع محافظت بهتری نسبت به واکسن‌های مبتنی بر پروتئین‌های منفرد ایجاد می‌کنند، مانند واکسن RTSS که سال گذشته اولین واکسن مالاریا بود که تایید شد.

پس از گزش فرد توسط یک پشه آلوده به مالاریا، انگل های مالاریا (Plasmodium falciparum) به کبد می روند و در آنجا شروع به تکثیر می کنند. این مرحله کبدی هیچ علامتی ایجاد نمی کند. تنها زمانی که انگل ها شروع به آلوده کردن گلبول های قرمز خون می کنند، علائم ظاهر می شود.

استفان کاپ در موسسه تحقیقات کودکان سیاتل می گوید: موجودات کامل زنده همیشه بهتر بوده اند. "آنها سیستم ایمنی را به طرق مختلف تحریک می کنند."

کاپ و تیمش سه ژن را در انگل حذف کردند که برای خروج از کبد و آلوده کردن سلول‌های خون ضروری است. این انگل های اصلاح شده ژنتیکی نه می توانند باعث بیماری شدید شوند و نه به افراد دیگر منتقل می شوند. کاپ می گوید: «انگل نمی تواند از کبد خارج شود و باعث عفونت های مرحله خونی شود.

این تیم 16 داوطلب را با اجازه دادن حداقل 200 بار گزش در سه یا پنج نوبت توسط پشه های آلوده به انگل اصلاح شده "واکسینه" کردند. وقتی بعداً در معرض پشه‌های آلوده به انگل‌های اصلاح‌نشده قرار گرفتند، نیمی از این داوطلبان به عفونت‌های مرحله خونی مبتلا نشدند. در مقابل، از هر پنج داوطلب واکسینه نشده، چهار نفر که در معرض انگل‌های نوع وحشی بودند، دچار عفونت‌های مرحله خونی شدند. کاپ می‌گوید این واکسن آزمایشی بهبودیافته پاسخ‌های ایمنی قوی‌تری در آزمایش‌های حیوانی ایجاد کرده است که هنوز منتشر نشده‌اند. او می‌گوید: امید ما این است که این واکسن محافظت بسیار قوی را انجام دهد، امیدواریم ۱۰۰ درصد حداقل برای ۶ تا ۱۲ ماه باشد.

قبلاً تلاش‌های زیادی برای تولید واکسن‌های زنده مالاریا صورت گرفته است. یک روش این است که انگل ها را با تشعشع از بین ببریم تا آنها را از تکثیر ناتوان کنیم. دیگری این است که افراد را با انگل های نوع وحشی آلوده کنید و سپس به آنها داروهای ضد مالاریا بدهید. محققان می گویند استفاده از انگل های اصلاح شده ژنتیکی ایمن تر خواهد بود.

برخی از واکسن‌هایی که از ویروس‌های ضعیف شده زنده تشکیل شده‌اند، می‌توانند دوباره خطرناک باشند. به همین دلیل است که اخیراً در ایالات متحده و بریتانیا عفونت های فلج اطفال مشاهده شده است. با این حال، در این موارد، ویروس واکسن تنها با چند جهش با ویروس وحشی متفاوت است. در مقابل، انگل‌های زنده مورد استفاده در واکسن کل ژن‌ها را حذف کرده‌اند، بنابراین هیچ شانسی برای بازگشت وجود ندارد.