اتوفاژی چیست ؟

     اتوفاژی راهی است که بدن سلول های آسیب دیده را به منظور تولید سلول های جدیدتر و سالم تر بازسازی می کند. Auto  به معنی خود و Phagy  به معنای خوردن است و بنابراین معنی لغوی اتوفاژی"  خودخواری"  است .   

 اتوفاژی یک مکانیسم تکاملی خود – حفاظتی است که از طریق آن بدن می تواند سلول های نا کارآمد را حذف کرده و قسمت هایی از آن را به سمت تعمیر و تمیز کردن سلولی بازیافت کند . اتوفاژی درست مانند فشاردادن دگمه تنظیم مجدد در بدن است که  موجب حذف زباله ها و خود تنظیمی بدن می شود و بقاء و سازگاری را به عنوان پاسخی به عوامل استرس زا و سموم انباشته شده در سلول های بدن ما افزایش می دهد.   

فواید اتوفاژی چیست؟   

به نظر می رسد مزیت اصلی اتوفاژی فرایند ضد پیری است که به معنی برگرداندن ساعت به عقب و ایجاد سلول های  جوانتر شناخته می شود. هنگامی که سلول های بدن تحت استرس هستند، اتوفاژی برای محافظت از بدن ما افزایش می یا بد و این موضوع به طول عمر کمک می کند. علاوه بر این در زمان گرسنگی ، اتوفاژی بدن را با شکستن مواد سلولی و استفاده  مجدد از آن برای فرآیندهای ضروری حفظ می کند. این فعل و انفعالات به انرژی نیاز دارد و نمی تواند برای همیشه ادامه یابد، اما به ما زمان بیشتری می دهد تا غذا پیدا کنیم.                                                                                      

  مزایای اتوفاژی در سطح سلولی عبارتند از :   

 - حذف پروتئین های سمی از سلول های مرتبط با بیماری های عصبی مانند پارکینسون وآلزایمر   

 - بازیافت پروتئین های باقی مانده   

 - تامین انرژی و ترمیم سلول هایی که هنوز می توانند ترمیم شوند   

- در مقیاسی  بزرگتر باعث بازسازی و ایجاد سلول های سالم می شود.   

- اتوفاژی بدلیل نقشی که ممکن است در پیشگیری یا درمان سرطان ایفا کند ، بسیار مورد توجه قرار گرفته است .   

اتوفاژی با افزایش سن کاهش می یا بد ، بنابراین این بدان معناست که سلول هایی که دیگر کار نمی کنند یا ممکن است آسیبی 

 به آن ها وارد شود ، اجازه تکثیر پیدا می کنند که می توانند مولد سرطان باشند. در حالیکه هیچ شواهد علمی برای تائید این موضوع وجود ندارد برخی مطالعات معتبر نشان می دهند که بسیاری از سلول های سرطانی را می توان از طریق اتوفاژی حذف کرد.

تغییرات رژیم غذایی که می تواند اتوفاژی را افزایش دهد 

باید بخاطر داشت که اتوفاژی در لغت به معنای خود خواری است. لذا منطقی است که روزه داری متناوب و رژیم های کتوژنیک  باعث ایجاد اتوفاژی می شـوند. روزه داری موثرترین راه برای شــــــروع اتوفاژی است.کتوزیس یک رژیم غذایی سرشارازچربی و کربوهیدرات کم ، همان فـــــواید روزه داری را به همراه دارد ، مانند میانبری برای ایجاد تغیـــــــرات متابولیک مفید عمل می کند . در واقع با تحت فشــــار قرار ندادن بدن با یک بار خارجی ، به بدن استراحت می دهد تا  روی سلامتی و ترمیم خود تمرکز کند.   

در رژیم کتوژنیک ، شما حـــدود 75درصد  از کالری روزانه خودرا از چربی و 5  تا 10  درصد از کالری خودرا از کربوهیدرات  دریافت می کنید. این تغییر در منابع تامین کالری باعث می شود بدن مسیرهای متابولیک خودرا تغییر دهد. به جای گلوکزی که از کربوهیدرات به دست می آید ، شروع به استفاده از چربی برای تامین انرژی مورد نیاز بدن می کند.   

در پاسخ به این محدودیت ، بدن شروع به تولید اجســام کتونی می کند که اثرات محافظتی زیادی دارند . مطالعـــات نشانمی دهد که کتوز همچنین می تواند باعث اتوفاژی ناشی از گرسنگی شود که عملکردهای محافظت کننده عصبی دارد.سطح پایین گلوکز در این رژیم غذایی موجب پایین آمدن سطـــح انسولین و بالا رفتن میزان گلوکاگن مرتبط است و سطح گلوکاگن در اصل شروع کننده اتوفاژی است.   

وقتی بدن از طریق روزه داری یا کتوز ، با کاهش قند خون مواجه است ، استرس مثبتی را به همراه دارد که ترمیم سلول های  بدن را فعال می سازد.   

مطالعات نشان می دهد ورزش نیز در ایجاداتوفاژی نقش دارد. ورزش احتمالا باعث اتوفاژی در اندام هایی می شود که بخشی  از فرآیند های تنظیم متابولیک هستند. این اندام ها شامل ماهیچه ها ، کبد ، پانکراس و بافت چربی است.(1)   

  تعامل پویا بین تغذیه ، اتوفاژی و متابولیسم سلولی   

ماکروفاژی ( یا همان اتوفاژی ) یک فرایند ســلولی پیچیده است که نقش کلیدی در حفظ هموستازسلولی ایفا  می کند. اتوفاژی تحت شرایط محرومیت از مواد مغذی و کمبود  انرژی با بازیافت اجزای سلولی باعث حفظ بقای سلولی می شود. از سوی دیگر ، هنگامی که مواد مغذی در دسترس هستند، اتوفاژی مهار می شود. زمانی که اتوفاژی فعال یا مهار می شود ، یک تداخل یا  یک تعامل پویا با متابولیسم سلولی وجود دارد. بنابراین ، عملکرد آن بر متابولیسم سلول تاثیر می گذارد و  بالعکس. اتوفاژی با تعدیل چندین فرآیند متابولیک مانند متابولیسم لیپید ، پروتئین یا کربوهیدرات عمل می کند، بسیاری از مولکول  ها در کنترل اتوفاژی و تعامل آن با  مسیرهای کنترل متابولیک نقش دارند. واضح است که این مولکول ها ( در میان سایر مولکول ها ) احتمالا به عنوان اهدافی برای تعدیل فرآیند اتوفاژی جهت اهداف درمانی در نظر گرفته شوند. به عنوان مثال ، برای جلوگیری از توسعه سرطان یا بیماری های دژنراتیو تحریک اتوفاژی نقش موثری  دارد. از سوی دیگر فعالیت اتوفاژی را می توان درشرایط پاتولوژیکی که این فرآیند نقش تقویت کننده دارد، مانندمقاومت دربرابر شیمی درمانی در سرطان(که درآن سلول ها،اتوفاژی رافعال می کنند تا توانایی مقاومت در برابر آسیب های ناشی از عوامل شیمی درمانی را بدست آورند )  مهارنمود.(2)   

 تحریک اتوفاژی از طریق تغذیه   

انتخاب های غذایی شما ، خوب یا بد ، تاثیر مستقیــــــمی بر فرایندهایی مانند التهاب و اتوفاژی دارد. اگر بخواهیم اتوفاژی را   تحریک کنیم ، چندین گزینه غذایی وجود دارد که می توانیم از آن ها اجتناب کنیم. پروتیئن پیچیده ای به نام mTOR  وجود دارد که نقش مهمی در مسیر تغذیه بدن دارد . هنگامی که mTOR تحریک می شود ، عضله سازی ارتقاء می یابد . هنگامی mTOR تحریک نمی شود ، به سـلول ها دستور می دهدتا فرایندهای تعمیر ونگهــــداری را روشن کند که یکی از آن ها اتوفــــــــــــــاژی اسـت. هردوفرایند وعملکرد آن ها برای بـــــــــــــــــــــــتدن لازم   است. mTOR هنگامی تحریک می شود که ما مقـــادیر زیادی پروتئین می خوریم و از پاکسازی موثر مواد زائد و سلول های آسیب دیده توسط بدن جلو گــیری می کنیم. تقریبا همه سرطان ها با فعال سازی mTOR مرتبط هستند.هنگامی که انسان های بالغ پروتئین قابل توجهی را بدون انجام ورزش کافی برای ساخت ماهیـــچه های اضافی مصرف می کنند ، تحریک بیش از حد مسیر mTOR  به یک فرایند بسیار التــــهابی تبدیل می شود. تعادل پروتئین مسئله ای کلیدی است، درواقع ما برای فرایندهای ضروری بدن به آن نیاز داریم ، اما مصرف مقدار زیاد آن مضر است.   

انسولین چنانکه قبلا نیز اشاره شد هورمونی است که ذخیره مـــــواد مغذی را کنترل می کند. هنگامی که غذا می خوریم ، انسولین در جریان خون ترشح می شود تا مــواد مغذی را به مکان های ذخیره سازی مناسب هدایت کند .اگر کربوهیدرات های اضافی در رژیم غذایی وجود داشته باشد ، توسـط انسولین به چربی تبدیل می شود. هرچه میانگین سطح انسولین شما کمتر باشد ، روند پیری کندتر می شود. سطوح پایین انسولین باعث فعال شدن اتوفاژی می شود. سطوح بالای انسولین ، بویژه به صورت مزمن منجر به مهار اتوفاژی ، افزایش التهاب و در نهایت منجر به بیماری و پیری سریع تر می شود. بادرنظر گرفتن این مفاهیم ، در اینجا باید ها و نباید های رژیم غذایی برای جوان ماندن و سالم ماندن آورده شده است:   

روزه داری متناوب حتی برای چندروز در هفته به مدت حداقل 17-16 ساعت باعث فعال شدن اتوفاژی می شود. یک نمونه از  این کار این است که شام راحداکثر تا ساعت 7 بعد از ظهرمیل کنید و تا ظهر روز بعد غذا نخورید.مصرف آب و قهوه در روزه داری توصیه می شود. میزان مصرف پروتئین را بررســـــــی کنید. چندروز در هفته مصرف روزانه پروتئین را به 15 تا 20 گرم کاهش دهید . بسیاری از ما می توانیم با افزایش چربی ها و سبزیجات سالم وکاهش مصرف گوشت ، التهاب  را بطور قابل توجهی کاهش دهیم. مصرف کربوهیدرات را بررسی کنید . بسته به وزن ، سن ، قد ، میزان متابولیسم و وضــعیت سلامتی ، نیاز به کربوهیدرات بطور گسترده ای متفاوت است.با بررسی متابولیک ، می توانیم مصرف مقدار کربوهیدرا ت صحیح را برای حقظ وزن فعلی یا کاهش وزن تعیین کنیم.   

هر روز در ساعت معینی غذا بخورید و از خــــوردن میان وعده قبل از خواب خودداری کنید ( از غذا خوردن 3 ساعت یا بیشتر قبل از خواب خودداری کنید) خواب درهضم غذا موثر نیست بلکه برای ترمـــیم ، شفا ، تمیز کردن ( اتوفاژی ) و  تنظیم مجدد است. از مصرف شکر ، غذاهای فرآوری شده ، لبنیات و روغن های هیـدروژنه خودداری کنید. این غذاها نقش میتوکوندری را در بدن شما درجایی که مقداری اتوفاژی رخ می دهد ، مختل می کند و عملکردآن ها را کاهش می دهند و باعث التهاب می شوند. غذاهای خوب دیگری که باعث اتوفاژی می شــوند عبارتند از کورکومین  ( در زردچوبه )  ، چای سبز ارگانیک ، قهوه ارگانیک ، قارچ،جنسینگ ، سیر، انار ، سنجد ، زنجبیل و دارچین.   

گردآوری و ترجمه :    

  زهره هنری کارشناس اداره نظارت بر مواد غذایی، آشامیدنی آرایشی و بهداشتی معاونت غذا و دارو دانشگاه ایران