به مناسبت هفته بين المللي آگاهي از تيروئيد (22 تا 28 مه 2022) :
روز جهاني تيروئيد 25 ماه مه برابر با 4 خرداد ماه با شعار جهاني It's not you. It’s your thyroid
روابط عمومي معاون
256058.mp3
روز جهاني تيروئيد 25 ماه مه برابر با 4 خرداد ماه با شعار جهاني It's not you. It’s your thyroid
به مناسبت هفته بين المللي آگاهي از تيروئيد (22 تا 28 مه 2022) :
روز جهاني تيروئيد 25 ماه مه برابر با 4 خرداد ماه با شعار جهاني It's not you. It’s your thyroid
روابط عمومي معاونت غذا و دارو دانشگاه ايران- در سال 2008 در کنگره انجمن اروپايي، روز جهاني تيروئيد به منظور روز جهاني آگاهي رساني با هدف افزايش آگاهي از سلامت تيروئيد و برنامه ريزي هاي آموزشي جهت پيشگيري و درمان بيماري هاي تيروئيد بنيان گذاشته شد.
در سراسر جهان، حدود 200 ميليون نفر از اختلالات تيروئيد رنج مي برند. از آنجائيکه 60 درصد از مبتلايان به بيماري تيروئيد از وضعيت خود بي اطلاع هستند بحث در اين مورد اهميت دارد. انجمن تيروئيد آمريکا (ATA) يک انجمن منحصر به فرد، متشکل از1700 عضو باليني و دانشمنداني از 70 کشور در سراسر جهان است که نماينده متخصصان برجسته جهان در تيروئيدولوژي هستند.
اين انجمن ، علاوه بر جوامع دانشگاهي، مجموعه اي از خدمات را به مردم، بيماران تيروئيدي و خانواده هاي آنها ارائه مي دهد که شامل اطلاعات و منابع آنلاين و خدمات ارجاع مي باشد. هدف روز جهاني تيروئيد، افزايش آگاهي عمومي در مورد بيماري هاي تيروئيد، يعني اهميت تشخيص، درمان و پيشگيري به موقع است. رويدادها و فعاليت هاي روز جهاني تيروئيد، توسط انجمن تيروئيد اروپا، انجمن تيروئيد آمريکا، انجمن تيروئيد آمريکاي لاتين و انجمن تيروئيد آسيا و اقيانوسيه هماهنگ مي شود.
شعار و موضوع هفته آگاهي از تيروئيد در سال جاري ميلادي It's not you. It’s your thyroid عنوان شده است و در واقع به اين موضوع اشاره دارد که اختلالات تيروئيد منجر به علائمي مي شود که اغلب توسط افراد مبتلا، به اشتباه تفسير مي شود وعلائمي که در فرد مشاهده مي شود نشانگر عملگرد تيروئيد اوست.
غده تيروئيد ، يکي از بزرگترين و مهمترين غدد درون ريز است. سلامت اين غده پروانه اي شکل که در جلو و در مرکز گردن، درست زير غضروف تيروئيد (سيب آدم) قرار دارد، بسيار حائز اهميت است زيرا هورمون هايي توليد مي کند که بر عملکردهاي حياتي بدن تأثير مي گذارد و اصطلاحاً متابوليسم بدن را تنظيم مي کند.
اختلالات تيروئيد در سراسر جهان بسيار شايع است. اين اختلالات بر افراد در هر سني تاثير مي گذارد و طيف وسيعي از علائم را دارند. شايع ترين اختلالات تيروئيد شامل پرکاري تيروئيد (افزايش غير طبيعي فعاليت تيروئيد)، کم کاري تيروئيد (کاهش غيرطبيعي فعاليت تيروئيد)، تيروئيديت (التهاب غده تيروئيد) و سرطان تيروئيد است و اغلب آنها به دليل کمبود يد ايجاد مي شوند. وظيفه اصلي تيروئيد عملکردهاي مهم بدن و کنترل متابوليسمهايي مانند: کنترل دما و سطوح انرژي ، تاثير بر قدرت تفکر و فعاليت هاي مغز، سرعت ضربان قلب، سرعت حرکت غذا در دستگاه گوارش، سرعت ساخت و مصرف قند در بدن، عملکرد استخوان ها و غيره است.
تيروئيد اين کارها را با ساخت هورموني به نام هورمون تيروئيد انجام مي دهد.
غده هيپوفيز در مغز هورموني به نام هورمون محرک تيروئيد ( TSH) مي سازد که تيروئيد را براي ساخت و ترشح هورمون تيروئيد تحريک مي کند.سپس تيروئيد ، يد را از رژيم غذايي مي گيرد و آن را به هورمون تيروئيد تبديل کرده و سپس به جريان خون مي فرستد. مقدار هورمون تيروئيد، ميزان TSH ساخته شده توسط هيپوفيز را تنظيم مي کند (يعني سطح هورمون تيروئيد بازخوردي را به مغز مي دهد تا سطح TSH را افزايش يا کاهش دهد). وقتي هورمون تيروئيد به اندازه کافي در بدن وجود دارد، سطح TSH کاهش مي يابد و هورمون تيروئيد ، در تيروئيد ذخيره مي شود. وقتي هورمون تيروئيد کافي در بدن وجود نداشته باشد، سطح TSH افزايش مي يابد و هورمون تيروئيد در بدن ترشح مي شود. مشکلات عملکرد تيروئيد زماني رخ مي دهد که هورمون تيروئيد خيلي کم يا زياد در بدن وجود داشته باشد.
ندول ها يا گره هاي تيروئيد ناشي از رشد در تيروئيد و بسيار شايع هستند.اين گرهها ممکن است جامد، يا پر از مايع يا خون باشند. مانند بسياري از بيماري هاي تيروئيد، اين بيماري در بين زنان بيشتر از مردان است. علاوه بر اين، با افزايش سن، احتمال ندول تيروئيد افزايش مي‌يابد بطوريکه در بانوان در سن 60 سالگي ، 60 درصد احتمال دارد که دچار ندول تيروئيد شوند. اگرچه بسياري از ندول‌هاي تيروئيد را ميتوان توسط بيمار يا پزشک در طول معاينه فيزيکي احساس کرد، اما تعداد زيادي از آنها به طور تصادفي در طول آزمايش تصويربرداري که به دلايل ديگري انجام مي‌شود، کشف مي‌شوند .
مهم ترين سؤالاتي که در هنگام کشف ندول تيروئيد بايد پرسيده شود اين است که : آيا بيمار پرکاري تيروئيد دارد(يعني هورمون تيروئيد بيش از حد در بدن وجود دارد؟) و آيا سرطان است؟
خوشبختانه بيشتر گره‌هاي تيروئيد، خوش‌خيم بوده و غير سرطاني و غيرعملکردي هستند(يعني باعث پرکاري تيروئيد نمي‌شوند)و تنها 5 تا 10 درصد از گره هاي تيروئيد به سرطان تبديل مي شوند.
بيشتر گره هاي تيروئيد بدون علامت بوده و در واقع بسياري از بيماران از وجود آنها مطلع نمي شوند. اما اگر ندول بيش فعال باشد، بيماران ممکن است علائم و نشانه هاي پرکاري تيروئيد را تجربه کنند.
بيماران با گره هاي بزرگ ممکن است متوجه يک توده قابل لمس يا يک توده قابل مشاهده شوند. گره هاي بسيار بزرگ ممکن است علائم فشاري ايجاد کنند مانند: اشکال در بلع، " گير کردن" غذا يا قرص ها هنگام بلع و فشار يا تنگي نفس در هنگام دراز کشيدن. بيماراني که علائم فشاري، بزرگ شدن غدد لنفاوي،سرفه هاي غير عفوني مکرر و مزمن و بدون تب، گرفتگي صدا و گرفتگي گلو که مانع قورت دادن غذا مي شود و يا ندول به سرعت در حال رشد دارند بايد فوراً به دنبال ارزيابي پزشکي باشند.
و اما وقتي ندول تيروئيدي کشف شد، بايد شرح حال کامل و معاينه فيزيکي انجام شود.
به طور خاص، پزشک به دنبال عوامل خطر براي احتمال وجود سرطان است. مواردي مانند: سابقه خانوادگي سرطان تيروئيد، سابقه قرار گرفتن در معرض تشعشع در سر، گردن و يا قفسه سينه، سن کمتر از 20 سال، سن بيش از 70 سال، جنسيت ، ندول هاي بسيار سخت، غدد لنفاوي بزرگ ويا گرفتگي صدا.
پس از شرح حال و معاينه فيزيکي، سطح TSH بايد بررسي شود تا مشخص شود که آيا بيمار پرکاري تيروئيد است يا خير. TSH پايين تر از حد طبيعي مي تواند به معناي پرکاري تيروئيد باشد. در اين صورت، اسکن يد راديواکتيو بايد انجام شود تا مشخص شود که آيا کل غده درگير است يا فقط ندول بيش فعال است.
بهترين آزمايش براي تعيين خوش خيم يا سرطاني بودن ندول تيروئيد، بيوپسي آسپيراسيون با سوزن ظريف (FNAB) است.
خوش خيمي بدان معناست که 97 درصد احتمال دارد که ندول سرطاني نباشد. اگر ندول بزرگ باشد، ممکن است علائمي ايجاد کند يا از نظر زيبايي ناخوشايند باشد، بنابراين ممکن است بيمار مبتلا به ندول خوش خيم تحت عمل جراحي قرار گيرد.
و اما بدخيمي بدين معناست که 97 درصد احتمال دارد که گره سرطاني باشد .که با يا بدون برداشتن غدد لنفاوي، تيروئيدکتومي کامل (يعني برداشتن کل تيروئيد) انجام مي‌دهند.
و منظور از مواردي که نامشخص خوانده مي شوند اين است که سيتولوژيست نمي تواند تشخيص دهد که ندول سرطاني است يا خير، اما سلول ها طبيعي به نظر نمي رسند. تنها راه تشخيص واضح سرطان يا عدم وجود سرطان اين است که نيمي از تيروئيد يا تمام آن را برداشته و ببينند که آيا سلول هاي ندول در خارج از گره به تيروئيد اطراف يا خارج از تيروئيد حمله کرده و رشد مي کنند.
پرکاري تيروئيد يا هايپرتيروئيدي
زماني رخ مي دهد که بدن با مقدار زياد هورمون تيروئيد مواجه مي شود و در نتيجه آن بسياري از متابوليسم ها و ضربان قلب سرعت مي گيرد.شايع ترين علت پرکاري تيروئيدي، بيماري گريوز است که ناشي از اختلال در سيستم ايمني است.
ساير علل نادر پرکاري تيروئيد عبارتند از برخي داروها مانند آميودارون (مورد استفاده براي آريتمي هاي قلبي)، خوردن بيش از حد يد و بيماري هاي نادر تخمدان ها يا بيضه ها که باعث تحريک بيش از حد تيروئيد مي شوند.
علائم مرتبط با پرکاري تيروئيد عبارتند از:
عصبي بودن و تحريک پذيري
افزايش ضربان و تپش قلب در حالت استراحت و يا ضربان نامنظم
احساس گرما و عدم تحمل گرما و افزايش تعريق
لرزش
کاهش وزن عليرغم خوردن غذاي زياد
اسهال
فلج ناگهاني
بزرگ شدن تيروئيد (توده در گردن)
قرمزي و ضخيم شدن پوست روي ساق پاها که با بيماري گريوز رخ مي دهد.
رشد نامنظم ناخن و مو
اختلال در قاعدگي و باروري
اختلالات روحي – رواني و اختلال در خواب (از جمله بي خوابي)
لرزش دستها و انگشتان، ضعف عضلاني، تغيير در چشمها و حالت خيرگي و بيرون زدگي قرمزي و تحريک و در موارد شديدتر تيروئيد چشمي.
عدم درمان هايپرتيروئيدي در بارداري منجر به پره اکلامپسي و فشار خون بالا و زايمان زودرس و بروز مشکلات کليوي و ساير اعضاي بدن شده و ميتواند تا نارسايي قلبي و دشواري تنفس و حتي سقط جنين ادامه يابد.
به خاطر داشته باشيد که هم علائم کم کاري و هم علائم پرکاري تيروئيد غيراختصاصي است و مي تواند با برخي از بيماري هاي ديگر نيز ديده شود. در حالي که اين علائم ممکن است در بيماران مبتلا به کم کاري تيروئيد ديده شود، اما علائم، تشخيص را نشان نمي دهند. بنابراين تشخيص کم کاري تيروئيد صرفاً با آزمايش خون و ارزيابي دقيق توسط پزشک مجرب امکان پذير است.
شرح حال بيمار و معاينه فيزيکي از عوامل مهم در تشخيص پرکاري تيروئيد است. برخي از بيماران ممکن است تاکي کاردي (يعني ضربان قلب سريع)، آريتمي (يعني ضربان قلب نامنظم مانند فيبريلاسيون دهليزي)، لرزش، زخم تيروئيد (يعني صداي تند تيروئيد در هنگام گوش دادن با گوشي پزشکي)، بزرگتر از حد طبيعي داشته باشند. تيروئيد و ناهنجاري هاي چشمي (خشکي، برآمدگي چشم، دوبيني). آزمايش خون براي تاييد تشخيص بسيار مهم است. بيماران مبتلا به پرکاري تيروئيد معمولا TSH پايين و سطح T4 و/يا T3 بالاتر از حد طبيعي خواهند داشت. در واقع، برخي از بيماران ممکن است اصلاً علامتي نداشته باشند، اما اين آزمايش خون است که تشخيص پرکاري تيروئيد را مي دهد.
براي درمان پرکاري تيروئيد ميتوان به روشهايي مانند: دارودرماني با داروهايي که مانع از توليد هورمون تيروئيد مي شوند، داروهاي مسدودکننده گيرنده هاي بتا که در کاهش سرعت ضربان قلب
کمک مي کنند، راديويداين Radioiodine که سلولهاي تيروئيدي سازنده هورمون هاي تيروئيد را از بين مي برند و جراحي تيروئيد براي برداشتن اکثريت يا تمام تيروئيد اشاره کرد. اما ممکن است روشهاي راديويداين و جراحي تيروئيد منجر به کم کاري تيروئيد شوند. انتخاب اين روشها بسته به نظر پزشک متخصص با توجه به علائم و علل پرکاري صورت مي گيرد.
کم کاري تيروئيد:
بيماري کم کاري تيروئيد به خصوص در بين خانم ها بسيار شايع است. خطر کم کاري تيروئيد با افزايش سن افزايش مي يابد و در 60 سالگي، 17 درصد از زنان و 8 درصد از مردان علائم کم کاري تيروئيد را دارند. شايع ترين علت کم کاري تيروئيد مشکل خودايمني يعني حمله بدن به قسمت هاي خاصي از خود است که باعث مي شود بدن آنتي بادي هاي ضد تيروئيد مي سازد که به تيروئيد حمله کرده و آن را از بين مي برد. يکي ديگر از علل شايع کم کاري تيروئيد، جراحي تيروئيد است. برداشتن کل غده تيروئيد (يعني تيروئيدکتومي کامل) قطعاً باعث کم کاري تيروئيد مي شود و 30 تا 50 درصد از بيماراني که نيمي از تيروئيد را برداشته اند (لوبکتومي تيروئيد) دچار کم کاري تيروئيد مي شوند. با برداشتن تيروئيد، بيمار ديگر نمي تواند هورمون تيروئيد بسازد و لذا هورمون تيروئيد به شکل قرص داده شود.
داروهايي مانند ليتيوم (که براي کنترل بيماري هاي روانپزشکي مانند اختلال دوقطبي استفاده مي شود) و آميودارون (که در برخي از آريتمي هاي قلب استفاده مي شود) مي توانند باعث کم کاري تيروئيد شوند.
کم کاري تيروئيد مي تواند از اشکال بدون علامت که در آن بيمار هيچ علامتي ندارد تا بيماري شديد و تهديد کننده زندگي متغير باشد.
خستگي، کمبود انرژي
خواب آلودگي در طول روز
افزايش وزن عليرغم کم خوردن غذا
احتباس آب يا نفخ
نازک شدن مو
خشکي پوست، يبوست، مشکل در تمرکز از علائم کم کاري تيروئيد محسوب مي شوند.
شرح حال بيمار و معاينه فيزيکي از عوامل مهم در تشخيص کم کاري تيروئيد هستند. عوامل مهم در تاريخچه بيمار شامل سابقه خانوادگي کم کاري تيروئيد يا بيماري هاي خودايمني، داروهايي که مصرف مي کنند و سابقه شخصي اشعه به سر، گردن يا قفسه سينه مي باشد. اکثر بيماران هيچ نشانه يا يافته معاينه فيزيکي مرتبط با کم کاري تيروئيد را نخواهند داشت و ممکن است تيروئيد طبيعي احساس شود. لذا آزمايش خون براي تاييد تشخيص بسيار مهم است. بيماران مبتلا به کم کاري تيروئيد معمولا TSH بالا و سطح T4 و/يا T3 کمتر از حد طبيعي خواهند داشت. در واقع، برخي از بيماران ممکن است اصلاً علامتي نداشته باشند، اما آزمايش خون، تشخيص کم کاري تيروئيد را مي دهد.
درمان کم کاري تيروئيد يا کمبود هورمون تيروئيد ، با جايگزيني هورمون تيروئيد به شکل قرص لووتيروکسين صورت ميگيرد. قرص هاي هورمون تيروئيد اساساً همان چيزي است که بدن به طور معمول توليد مي کند، فقط به شکل قرص است. به همين دليل، حداقل عوارض جانبي يا واکنش هاي آلرژيک وجود دارد. با اين حال، بيماران در صورت مصرف بيش از حد يا حتي مقادير بسيار کم هورمون تيروئيد ممکن است علائمي بروز دهند. اين علائم ممکن است شبيه علائم کم کاري تيروئيد در صورت مصرف کم باشد يا با پرکاري تيروئيد در صورت مصرف بيش از حد باشد. مشاوره با يک متخصص تيروئيد متخصص براي تعيين دوز صحيح هورمون تيروئيد براي بيماران بسيار مهم است. پس از شروع درمان، 6 هفته زمان لازم است تا بررسي هاي لازم صورت گيرد و اطمينان حاصل شود که بيمار دوز صحيح مصرف مي کند.
گرچه اکثر بيماران با تعيين دوز بر اساس وزن ، عملکرد خوبي خواهند داشت، اما دوز هورمون تيروئيد مورد نياز از بيمار به بيمار ديگر متفاوت است و ممکن است لازم باشد هر چند وقت يکبار توسط پزشک تنظيم شود.
https://publichealthupdate.com/world-thyroid-day-international-thyroid-awareness-week-may-22-to-28-its-not-you-its-your-thyroid/
https://www.nicswell.co.uk/events/thyroid-awareness-month-2022
https://columbiasurgery.org/news/thyroid-awareness-month-2022- what-s-new-it-s-personal
https://columbiasurgery.org/thyroid/thyroid-glands
به همين مناسبت کليپ آموزشي نيز تهيه شده که براي مشاهده ميتوانيد به آدرس: https://fdo.iums.ac.ir/files/fdo/files/%DA%A9%D9%84%DB%8C%D9%BE/tiroeed.webm?grand=3223
مراجعه نماييد.
ترجمه، تدوين و گردآوري : دکتر مهري محمدي- دفتر تحقيق و توسعه معاونت غذا و دارو دانشگاه علوم پزشکي ايران
:
