کاربرد و اثرات ایزوتیازولینون ها در فرآورده های آرایشی-بهداشتی

آلودگی میکروبی یکی از مشکلات مهم در فرایند تولید فرآورده های آرایشی و بهداشتی است. این محصولات به دلیل دارا بودن آب، روغن، پپتید ها و کربوهیدرات ها محیط مناسبی برای رشد میکروارگانیسم ها بوده و به آسانی توسط انواع میکروارگانیسم ها آلوده می شوند. وجود میکروارگانیسم‌ها در لوازم آرایشی و بهداشتی می‌تواند تهدیدی برای سلامت مصرف‌کنندگان باشد. اگرچه این محصولات عموماً محصولات غیر استریل هستند، اما ضروری است سطح میکروارگانیسم‌ها در طول دوره نگهداری و استفاده، در محدوده‌های تعیین شده باشد، به همین منظور از مواد نگهدارنده در فرمولاسیون این فرآورده ها استفاده می شود. این ترکیبات از رشد میکروارگانیسم ها جلوگیری نموده و دوره استفاده ایمن از محصول را افزایش می دهند.

بنزوئیک اسید، سدیم بنزوات، بنزالکونیوم کلراید، پارابن ها، سدیم سوربات، لاکتیک اسید، فنوکسی اتانول ها و ایزوتیازولینون ها از جمله مواد نگهدارنده مورد استفاده در صنایع آرایشی بهداشتی می باشند.

از این میان به ایزوتیازولینون به عنوان نگهدارنده رایج مورد استفاده در محصولات آرایشی - بهداشتی و به ویژه شامپو ها می پردازیم. ایزوتیازولین(ایزوتیازولینون) یک ترکیب آلی هتروسیکلیک است . این ماده در فرم هتروسیکل به تنهایی کارایی ندارد و از مشتقات مختلف آن به تنهایی یا به صورت مخلوط برای جلوگیری از آلودگی های میکروبی استفاده می شود. پرکاربردترین مشتقات ایزوتیازولین عبارتند از متیل ایزوتیازولینون و متیل کلروایزوتیازولینون،بنزوایزوتیازولینون، اکتیل ایزوتیازولینون و دی کلرو اکتیل ایزوتیازولینون.

متیل ایزوتیازولینون و متیل کلروایزوتیازولینون از مهمترین ترکیباتی هستند که به عنوان نگهدارنده در انواع فراورده های آرایشی و بهداشتی از قبیل شامپوها، ضد آفتاب ها، فراورده های ضدعفونی کننده دست، انواع لوازم آرایشی و لوسیونها مورد استفاده قرار می گیرند. هدف از استفاده از این ترکیبات، حفظ خاصیت، جلوگیری از آلودگی میکروبی و افزایش زمان ماندگاری فرآورده های آرایشی و بهداشتی می باشد.

ایزوتیازولینون ها علیرغم اثربخشی به عنوان ترکیبات نگهدارنده و ضد میکروبی، دارای مضراتی نیز می باشند. این محصولات در تماس مستقیم می توانند سبب تحریک چشم،‌ پوست، دستگاه تنفسی و‌ همچنین بروز آلرژی‌های گوناگون گردند. استفاده از غلظت بالای این ترکیبات فراورده های مختلف میتواند باعث تحریک و سوزش و حتی سوختگی شیمیایی در پوست و غشا گردند. امروزه برای مصرف این ترکیبات در فراورده های آرایشی و بهداشتی توسط مراجع بین المللی بیشینه مجاز تعیین شده است و استفاده از این ترکیبات به صورت کنترل شده و در دوزهای پایین صورت می گیرد تا خطری متوجه سلامتی مصرف کنندگان نگردد. توصیه می‌شود افرادی که سابقه حساسیت و آلرژی دارند، قبل از مصرف مواد شوینده و آرایشی بهداشتی برچسب محصول را مشاهده کرده و در صورت وجود ایزوتیازولین احتیاط کنند.

آزمایشگاه کنترل کیفی معاونت غذا و دارو دانشگاه ایران در راستای رسالت ارزیابی و پایش فراورده های سلامت محور،  اقدام به راه اندازی روش آزمون شناسایی و تعیین مقدار متیل کلروایزوتیازولین و متیل ایزوتیازولینون در فراورده های بهداشتی با روش کروماتوگرافی مایع با کارایی بالا (HPLC) نموده و میزان این ترکیبات را در نمونه های بهداشتی ارسالی کنترل می نماید.

تهیه کننده: مهندس الهه فلاحتی کارشناس آزمایشگاه

References:

• Vânia Silva (et al),2020, Isothiazolinone Biocides: Chemistry, Biological, and Toxicity Profiles
• https://pubchem.ncbi.nlm.nih.gov/
• https://cdn.mdedge.com/
• A.Herman(et al), 2018, Isothiazolinone derivatives and allergic contact dermatitis
• Alan Carte, Written by Scott Frothingham,2019
• Muhammad Bilal,2019, An insight into toxicity and human-health-related adverse consequences of cosmeceuticals, Science of The Total Environment
• Burnett, C. L, 2010, Final report of the safety assessment of methylisothiazolinone. International journal of toxicology