به مناسبت هفته  جهانی آگاه سازی آنتی بیوتیک از 18 لغایت 24 نوامبر برابر با 27 آبان لغایت 3 آذرماه:

با استناد به آیین نامه کمیته های تجویز و مصرف منطقی دارو، سازمان جهانی بهداشت WHO تجویز و مصرف منطقی دارو را این گونه تعریف می کند:

" برای یک بیمار، داروی مناسب براساس وضعیت بالینی وی با دوز و دوره درمان مناسب به طوری که کمترین هزینه ممکن به بیمار و جامعه تحمیل شود."

  وبدیهی است درصورتی این هدف محقق خواهد شد که مراحل تجویز دارو دقیقا اعمال شود مراحلی که عبارتند از : تشخیص درست بیماری، تعیین درمان موثر و ایمن (دارویی یا غیردارویی)، نوشتن نسخه دارویی با انتخاب داروی مناسب با دوز صحیح و طول دوره درمان ، دادن اطلاعات لازم و کافی به بیمارو ارزیابی و پایش پاسخ بیمار به درمان.

 با این اوصاف ، عدم رعایت معیارهای مذکور، تجویزو مصرف غیرمنطقی داروها  تلقی می شود. مانند: استفاده از دارو وقتی دارو مورد نیاز نباشد( مانند تجویز و یا مصرف آنتی بیوتیـک بـرای عفونـت هـای ویروسـی)،

با استناد به آمارهای استخراج شده از سامانه پایش نسخ دارو،  در بعضی کشورها  از جمله ایران  باورهای نادرست که تجویز داروی تزریقی موجب جلب رضایت بیمار می شود باعث شده که هم پزشکان هم بیماران به داروهای تزریقی روی آورند در حالیکه اشکال غیر تزریقی همان دارو در بازار موجود  می باشد و این امر باعث شده تا از استانداردهای جهانی صحیح نسخه نویسی فاصله بگیریم.

فاکتورهای مختلفی  بر کاربرد منطقی داروها موثر می باشند که در کل میتوان به فرهنگ ، نظام آموزش پزشکی، نظام دارویی و اقتصاد جامعه و اقتصاد درمان اشاره کرد مانند:

  ناآگاهی در زمینه مصرف صحیح دارو و عدم تکمیل دوره درمان، باورهای غلط و تحمیل فشار بر پزشک و انتظار بهبودی سریع، اعتقاد به داروهای تزریقی ، نیاز به روابط کافی بیمار- پزشک – داروساز، آموزش ناکافی در زمینه تشخیص و درمان بیماری های شایع ، نیاز به کارگاه های عملی تجویز منطقی (نوآموزی و بازآموزی) برای دانشجویان و پزشکان، لزوم تجدید دانش و مهارت تشخیص بیماریها و تجویز

منطقی داروها، فقدان پروتکل درمانی استاندارد، عدم اطلاع رسانی داروهای جدید بازار دارویی، باورهای غلط در مورد اثربخشی داروها(داروهای برخی شرکتهای دارویی خاص، داروهای خارجی و ...)، بحث

اقتصاد و درآمد و مشکلات مرتبط با سازمان های بیمه گر و عوامل متعدد دیگر.

لذا عواملی مانند  کنار گذاشتن باورهای غلط، ارتقاء فرهنگ عامه مردم  با آموزش در زمینه مصرف صحیح دارو و تاکید بر ضرورت تکمیل دوره درمان، عدم اصرار به پزشک برای تجویز داروی خاص، صبوری در درمان ، عدم مصرف خودسرانه دارو و نیز عدم توصیه به دیگران، ارتباط بیمار- پزشک – داروساز، مشاوره گرفتن از پزشک و داروساز، میتواند کیفیت تجویز و مصرف منطقی داروها را بهبود ببخشد. 

از طرفی باید متذکر شد عدم رعایت  تجویز و مصرف منطقی داروها منجر به کاهش کیفیت دارو درمانی  و در نتیجه افزایش بیماری و مرگ و میر ، هدررفت منابع مالی  وکاهش فراهمی سایر داروهای ضروری و نیز افـزایش قیمـت دارو ، افزایش تداخلات دارویی و نیز خطر عوارض ناخواسـته دارویـی و مقاومـت دارویـی خواهد شد که به خصوص بروز فاجعه و پدیده مقاومت به آنتی بیوتیک ها، یکی از دغدغه های امروز و آتی تمامی جوامع و محافل علمی بین المللی است چرا که که سلامت آیندگان را با تهدید و مخاطره بسیار جدی مواجه می سازد.

برای شناخت و کسب اطلاعات بیشتردر خصوص چگونگی و عواقب مقاومت به داروهای آنتی میکروبیال ، کلیپی تهیه شده که با لینک به آدرس زیر(معاونت غذا و دارو Fdo.iums.ac.ir /کلیپ های رسانه ای) میتوانید مشاهده کنید.

https://fdo.iums.ac.ir/%DA%A9%D9%84%DB%8C%D9%BE-%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D8%A2%D9%85%D9%88%D8%B2%D8%B4%DB%8C%D8%8C-%D8%B1%D8%B3%D8%A7%D9%86%D9%87-%D8%A7%DB%8C

دکتر مهری محمدی                    

دفترنظارت و پایش مصرف فرآورده های سلامت محور

 معاونت غذا و دارو دانشگاه علوم پزشکی ایران