روابط عمومی معاونت غذا و دارو دانشگاه ایران- بیسفنولA  (BPA) یک ترکیب مونومری است و در تولید مواد و وسایل پزشکی و دندانپزشکی، ظروف یکبار مصرف، پوشش داخلی قوطی های کنسرو، بطری های آب معدنی، ظروف شیر نوزادان، کفپوش ها و تجهیزات الکترونیکی مورد استفاده قرار می گیرد.مهندس بهناز شفیع کارشناس آزمایشگاه معاونت غذا و دارو دانشگاه ایران به بررسی عوارض سوء بیسفنول آ بر روی سلامتی می پردازد.

 در ابتدا مهندس بهناز شفیع کارشناس آزمایشگاه معاونت غذا و دارو دانشگاه علوم پزشکی خدمات بهداشتی درمانی  ایران به توضیح ماهیت بیسفنول A و کاربرد آن پرداخت و گفت: بیسفنولA  (BPA) یک ترکیب مونومری است که برای اولین بار به عنوان یک استروژن مصنوعی در دهه 1890 ساخته شد. این ماده در تولید پلاستیک های پلی کربناتی، رزین های اپوکسی و فنولی، پلی آکریلات ها و پلی استرها استفاده می شود که در تولید مواد و وسایل پزشکی و دندانپزشکی، ظروف یکبار مصرف، پوشش داخلی قوطی های کنسرو، بطری های آب معدنی، ظروف شیر نوزادان، کفپوش ها و تجهیزات الکترونیکی مورد استفاده قرار می گیرد.

"اثرات BPA بر انسان شامل مشکلات قلبی و عروقی، اثرات تولید مثلی، محدودیت در رشد جنین، اضطراب و افسردگی، چاقی، سرطان های مرتبط با هورمون مانند سرطان سینه و سرطان پروستات، و تماس آلرژیک درماتیت می شود."

BPA

که در ظروف نگهدارنده غذا و نوشیدنی وجود دارد، با افزایش دما به واسطه گرم کردن ظروف محتوی مواد غذایی و تغییر PH به مونومر های خود پلیمریزه شده و از این طریق می تواند وارد بدن شود. اثرات BPA بر انسان شامل مشکلات قلبی و عروقی، اثرات تولید مثلی، محدودیت در رشد جنین، اضطراب و افسردگی، چاقی، سرطان های مرتبط با هورمون مانند سرطان سینه و سرطان پروستات، و تماس آلرژیک درماتیت می شود. این ماده در غلظت های پایین هم منجر به اختلال در غدد درون ریز در بدن انسان می شود. و از راه های مختلف منجر به آسیب کبدی، کاهش بیان برخی ژن ها، افزایش گونه های فعال اکسیژن (ROS)، افزایش آنزیم های کبدی، تغییر در میزان بیلی روبین و کاهش آنزیم های سیستم آنتی اکسیدانی می شود

وی ادامه داد : مطالعات متعددی تاثیرات مختلف این ترکیب شیمیایی خطرناک را بر بدن بررسی کرده اند. به عنوان مثال در سیستم تولید مثل منجر به رشد غیر عادی غدد شیری در دوران جنینی می شود. همچنین باعث اختلال در تعادل هورمون های LH ، FSH و تستوسترون می شود. در سیستم ایمنی بدن باعث افزایش سطح فاکتور های التهابی در سلول های ایمنی می شوند. در سیستم تنفس تماس طولانی مدت با این ماده باعث ایجاد التهاب ریه مانند افزایش حساسیت برونش ها و آسم می شود. در سیستم گوارش و متابولیسم بدن ارتباط مستقیمی با چاقی و مقاومت به انسولین و اختلالات متابولیسمی از جمله دیابت نوع دو و پیشرفت آن دارد. در سیستم عصبی منجر به اختلالات تکاملی در مغز و کاهش حافظه بصری و فضایی می شود.

"مصرف بیش از اندازه محصولات غذایی بسته بندی شده و یا استفاده از پلاستیکهای پلی کربناتی که ممکن است حاوی BPA در مقادیر بسیار بالا باشند می توانند بر سلامتی انسان اثر بگذارند."

مهندس شفیع عنوان کرد: بیسفنول A  به مقدار زیادی (با بیش از 6 میلیارد پوند تولید در هر سال) در سرتاسر جهان تولید می شود. مصرف بیش از اندازه محصولات غذایی بسته بندی شده و یا استفاده از پلاستیکهای پلی کربناتی که ممکن است حاوی BPA در مقادیر بسیار بالا باشند می توانند بر سلامتی انسان اثر بگذارند. از این رو، سازمان حفاظت محیط زیست EPA و سازمان غذا و دارو آمریکا FDA، دوز مرجع ایمن برای این ماده را 50 میکروگرم بر کیلوگرم در روز برای انسان در نظر گرفته اند.  

استفاده این ماده در محصولات مصرفی که در ارتباط با غذای انسان می باشند با توجه به ضابطه وزارت بهداشت منع مصرف دارد و هرگونه استفاده آن در ظروف و بسته بندی های مواد غذایی، توسط سازمان غذا و دارو تخلف محسوب می گردد.

ترجمه و گردآوری:مهندس بهناز شفیع کارشناس آزمایشگاه کنترل غذا و دارو