معاونت غذا و دارو دانشگاه علوم پزشکي ايران
مخاطرات مصرف نادرست مکمل هاي تغذيه اي حاوي کلسيم
مکمل هاي تغذيه‌اي فرآورده‌هاي خوراکي هستند که از يک يا ترکيبي از مواد خام و يا فرآوري شده از جمله ويتامين‌ها، املاح، اسيدهاي چرب، اسيدهاي آمينه و مشتقات آنها، آنزيم‌ها، فيبرها، آنتي اکسيدان‌ها، کربوهيدرات‌ها، عصاره و يا بافت‌هاي طبيعي تشکيل مي شوند.
255217.mp3
مخاطرات مصرف نادرست مکمل هاي تغذيه اي حاوي کلسيم
مخاطرات مصرف نادرست مکمل هاي تغذيه اي حاوي کلسيم
مکمل هاي تغذيه‌اي فرآورده‌هاي خوراکي هستند که از يک يا ترکيبي از مواد خام و يا فرآوري شده از جمله ويتامين‌ها، املاح، اسيدهاي چرب، اسيدهاي آمينه و مشتقات آنها، آنزيم‌ها، فيبرها، آنتي اکسيدان‌ها، کربوهيدرات‌ها، عصاره و يا بافت‌هاي طبيعي تشکيل مي شوند.
مصرف اين فرآورده ها ممکن است از طريق تامين نياز بدن به ترکيبات فوق الذکر باعث ارتقاء عملکرد عمومي بدن شود. اين فرآورده ها اين فرآورده‌ها بايد داراي فرمولاسيون مشخص، ثابت و قابل اندازه گيري باشند و نبايد هيچ ادعايي درخصوص تشخيص، پيشگيري، درمان، نوتواني بيماري ها داشته باشند. همچنين ممکن است به منظور ارتقا عملکرد ورزشکاران نيز مورد استفاده قرار گيرند و به اشکال متداول خوراکي دارويي مانند قرص، کپسول، پودر، گرانول، کپسول نرم، آمپول خوراکي، محلول هاي خوراکي و يا ساير اشکال خوراکي مانند ورقه هاي خوراکي، شکلات بار و پاستيل عرضه مي شوند.
با وجود فوايد احتمالي مکمل‌هاي تغذيه‌اي در ارتقاء عملکرد عمومي بدن، مصرف نادرست و بيش از حد آنها مي‌تواند سبب بروز عوارض جانبي و گاها بروز علائم مسموميت براي مصرف کننده شود. علاوه بر مصرف صحيح و به اندازه کافي، ضروري است در دوران بارداري و شيردهي و گروه‌هاي در معرض خطر بيشتر مانند افراد داراي نارسايي و اختلال عملکرد کبد و کليه، مصرف مکمل‌هاي تغذيه‌اي با رعايت کليه جوانب صورت گيرد تا از بروز عوارض و آسيب ناشي از آنها جلوگيري شود.
در ادامه مروري اجمالي بر ملاحظات و مخاطرات مصرف چند مورد از مکمل‌هاي تغذيه‌اي پرکاربرد خواهيم پرداخت.
- کلسيم: يکي از مواد معدني ضروري است که بيشتر آن در استخوان‌ها و دندان‌ها ذخيره شده است. کلسيم علاوه بر استحکام بخشيدن به استخوان‌ها و دندان‌ها، موجب بهبود انعقاد خون شده و نقش اساسي در ايفاي فعاليت‌هاي عضلاني مانند قلب ايفا مي‌کند. از موارد مصرف عمده کلسيم مي‌توان به پيشگيري از کمبود کلسيم و درمان پوکي استخوان اشاره نمود.
مصرف مکمل‌هاي تغذيه‌اي حاوي کلسيم در افراد مبتلا به هايپرکلسمي ممنوع است.
در دوران بارداري و شيردهي نيز استفاده از کلسيم موجود در فرآورده‌هاي لبني به مقدار معمول بي‌خطر است.
ملاحظات مصرف: فسفر موجود در فرآورده‌هاي لبني، اگزاليک اسيد موجود در اسفناج، جعفري، لوبيا و فيتيک اسيد مانند غلات کامل مي‌تواند با يون‌هاي کلسيم ترکيب شده و با تشکيل ترکيبات نامحلول موجب مهار جذب کلسيم شود. بدين ترتيب نوعي ماده معدني تشکيل خواهد شد که به سختي جذب ديواره روده مي‌گردد. بنا بر اين بهتر است تا 2 ساعت پس از مصرف لبنيات يا ساير مواد غذايي حاوي فسفات يا اگزاليک اسيد يا فيتيک اسيد از مکمل‌هاي تغذيه‌اي حاوي کلسيم استفاده نشود.
مصرف همزمان مکمل‌هاي تغذيه‌اي حاوي کلسيم به شکل تزريقي با گليکوزيدهاي ديژيتال نظير ديگوکسين منع مصرف دارد.
همچنين به دليل امکان بروز تداخلات دارويي مخاطره‌آميز با جنتامايسين، آسپيرين، مدرهاي تيازيدي نظير هيدروکلروتيازيد، لووتيروکسين، تتراسايکلين، وراپاميل، کتوکنازول، فلوروکينولون‌ها نظير سيپروفلوکساسين و ... ضروري است مصرف‌کنندگان مکمل‌هاي تغذيه‌اي حاوي کلسيم در خصوص ساير داروهاي مورد مصرف خود با پزشک يا دکتر داروساز مشورت نمايند.
از جمله عوارض جانبي ناشي از مصرف کلسيم مي‌توان به احتمال بروز يبوست، ايجاد آريتمي قلبي، هايپرکلسمي و ... اشاره کرد.
هايپرکلسمي که ناشي از مصرف بيش از اندازه کلسيم مي‌باشد خود مي‌تواند سبب اورمي: وجود اوره در خون، کلسيفيکاسيون بافت هاي عروقي و نرم، تشکيل سنگ کليه، تهوع، استفراغ، سردرد، ضعف و تغيير مزه دهان شود.
در صورت مصرف بيش از حد کلسيم به نحوي که مقدار کلسيم موجود در سرم به بيش از 12 ميلي‌گرم/دسي‌ليتر برسد، انجام اقدامات درماني لازم است و در صورت مقادير بيش از 12 ميلي‌گرم/دسي‌ليتر مي‌بايست درمان به صورت جدي صورت گيرد.
:
