روابط عمومي معاونت غذا و دارو دانشگاه علوم پزشکي ايران_سرطان دومين عامل مرگ و مير در ايران بعد از بيماري هاي قلب و عروق است .در ايران روند ابتلا به سرطان افزايشي است در حاليکه ?? درصد از سرطان ها قابل پيشگيري و ?? درصد قابل علاج هستند.

? فوريه روز جهاني سرطان ???? ، اولين سال از يک کمپين جديد سه ساله ( سالهاي ???? تا ????)، با محوريت موضوع برابري است. موضوع و شعار کمپين «شکاف مراقبتي را ببنديد» قدرت دانش را به رسميت مي شناسد و مفروضات را به چالش مي کشد.

در اين روز جهاني سرطان، قدرت دانش به رسميت شناخته شده وبا اتحاد ميتوان در پيشرفت واقعي در کاهش تأثير جهاني سرطان نقش مهمي ايفا نمود.

 

شعار اولين سال کمپين سه ساله ، "Close the Care Gap" در مورد درک و شناخت نابرابري در مراقبت از سرطان در سراسر جهان است. نابرابري در مراقبت از سرطان به قيمت زندگي تمام مي شود.واقيت اين است که افرادي که به دنبال مراقبت از سرطان هستند، در هر مرحله به موانع برخورد مي کنند.

 

درآمد، تحصيلات، موقعيت مکاني و تبعيض بر اساس قوميت، جنسيت، گرايش جنسي، سن، ناتواني و سبک زندگي تنها تعدادي از عواملي هستند که مي توانند بر مراقبت تأثير منفي بگذارند. اين شکاف بر همه افراد تأثير مي گذارد. در حاليکه ميتوان اين موانع را تغيير داد.

 

??و برعهده همه افراد ، هرکس و در هر کجا هست مي باشد که نقش خود را در ايجاد دنيايي عاري از سرطان ايفا کند و هر طور که ممکن است همه بايد درگير شوند زيرا با هم بودن واتحاد است که ميتواند تغييررا ايجاد کند.

 

سرطان گروه بزرگي از بيماري ها است که مي تواند تقريباً در هر اندام يا بافتي از بدن رخ دهد. در سرطان ،( نئوپلاسم يا اصطلاحاً تومورهاي بدخيم) سلولها به شکل غير طبيعي و غيرقابل کنترل رشد کرده و به عبارت ديگر سلول ها تقسيم و رشد غير طبيعي دارند و از مرزهاي معمول فراتر رفته و به سايرقسمت هاي مجاور حمله کرده و يا به اندام هاي ديگر گسترش يافته که اصطلاحاً متاستاز ناميده مي شود. البته همه تومورها سرطاني نيستند.

سرطان همچنين ممکن است از طريق سيستم لنفاوي يا جريان خون به ساير نقاط بدن منتقل شود.

? فوريه برابر با ?? بهمن ماه به عنوان روز جهاني مبارزه با سرطان تعيين شده تا تمامي کشورهاي جهان در مبارزه با اپيدمي جهاني سرطان متحد شده و مردم را از طريق ارتباطات جهاني هدف آگاهي و اطلاع رساني قرار دهند و سياست گذاران و ارگان هاي مربوطه تشويق شوند تا معضل سرطان را به عنوان يک اولويت سياسي در نظر بگيرند. 

? فوريه سال ???? برابر با ?? بهمن سال ???? ، روز جهاني سرطان براي افزايش آگاهي از سرطان و تشويق به پيشگيري ، تشخيص و درمان آن مي باشد. در واقع در اين روز منحصر به فرد ، کل کشورهاي جهان مي توانند در مبارزه با اپيدمي جهاني سرطان متحد شده و با هدف کمک به صرفه جويي در ميليون ها مرگ قابل پيشگيري ، با افزايش آگاهي و آموزش در مورد سرطان و فشار به دولت هاي سراسر جهان براي اقدام عليه اين بيماري فعاليت مي شود. 

به طور قابل توجهي ، تعداد موارد سرطان و مرگ هاي مربوط به آن در سراسر جهان طي ?? تا ?? سال آينده دو برابر برآورد شده است. با بيشترين افزايش در کشورهاي با درآمد کم و متوسط ??، افرادي که کمترين توانايي را براي مقابله با تأثيرات اجتماعي و اقتصادي اين بيماري را دارند.

بيش از يک سوم موارد سرطان قابل پيشگيري است و در صورت تشخيص به موقع و درمان صحيح يک سوم ديگر نيز قابل درمان خواهد بود. لذا با اجراي استراتژي هاي متناسب و داشتن امکانات در زمينه پيشگيري ، تشخيص و درمان به موقع ، مي توانيم سالانه سه و هفت دهم ميليون نفر را نجات دهيم.

امروز ، ما بيش از هر زمان ديگري در مورد سرطان اطلاعات داريم و از طريق سرمايه گذاري در زمينه تحقيق و نوآوري ، شاهد پيشرفتهاي خارق العاده اي در زمينه پزشکي ، تشخيص و دانش علمي هستيم و هرچه بيشتر بدانيم ، مي توانيم در کاهش عوامل خطر ، افزايش پيشگيري و بهبود تشخيص سرطان ، پيشگيري ، درمان و مراقبت پيشرفت بيشتري داشته باشيم.

امروزه ، بيش از نيمي (???) از مرگ و مير ناشي از سرطان در مناطق کم توسعه يافته جهان اتفاق مي افتد. حتي اگر در کشوري با درآمد بالاتر زندگي کنيد ، باز هم نابرابري در بين جوامع کم درآمد، بومي ، مهاجر ، پناهنده و روستايي وجود دارد.

سرطان دومين علت اصلي مرگ و مير در جهان است . سرطان ريه ، پروستات ، روده بزرگ ، معده و کبد شايع ترين نوع سرطان در مردان است ، در حالي که پستان ، سرطان روده بزرگ ، ريه ، دهانه رحم و تيروئيد شايع ترين در ميان زنان است.

 

 

افراد ، مشاغل ، دولت ها و سازمان هاي غيرانتفاعي در روز جهاني سرطان با هم همکاري مي کنند تا به عموم مردم کمک کند تا در مورد انواع مختلف سرطان ، نحوه مراقبت از آن ، روش هاي درماني و اقدامات پيشگيرانه اطلاعات بيشتري کسب کنند. پس بيشترين تمرکز بر روي افزايش آگاهخي است.

در اين روز تمام کشورهاي جهان با سازمان هايي مانند اتحاديه بين المللي عليه سرطان (UICC) همکاري مي کند تا راه هايي را براي کاهش بار جهاني سرطان ارائه دهد و مضامين تکراري در طول سالها بر جلوگيري از سرطان و بالا بردن کيفيت زندگي بيماران سرطاني متمرکز است.

در صورتي که دسترسي برابر به پيشگيري ، تشخيص ، درمان و مراقبت از سرطان مي تواند جان انسان ها را نجات دهد. با افزايش سواد عمومي و سياسي و درک در مورد سرطان ، ترس را کاهش مي دهيم ، باورهاي غلط را از بين برد و رفتارها و نگرش ها را تغيير داد.

بدون ترديد سرطان ها از پر هزينه ترين بيماري هاست و لازم است با راهکارها و شناخت عوامل خطر حتي الامکان به پيشگيري از اين بيماري متوسل شد و يا با غربالگري و تشخيص زود هنگام 

بيماري ، در همان مراحل اوليه با هزينه هاي درماني کمتر و نتايج مطلوب تربه درمان پرداخت.

 

عوامل خطر قابل اصلاح عبارتند از:

الکل : امروزه شواهدي مبني بر اينکه انواع نوشيدني هاي الکلي علت تعدادي از سرطان ها هستند ، قويتر از گذشته است. الکل مي تواند خطر ابتلا به شش نوع سرطان ، از جمله روده (روده بزرگ) ، پستان ، دهان ، حلق و حنجره (دهان و گلو) ، مري ، کبد و معده را افزايش دهد. شواهد نشان مي دهد حتي مصرف متوسط ??الکل، خطر ابتلا به سرطان را افزايش مي دهد.

اضافه وزن يا چاقي : اضافه وزن با افزايش خطر ابتلا به ?? سرطان مختلف از جمله سرطان لوزالمعده مرتبط است. به طور کلي ، افزايش وزن بيشتر ، به ويژه در بزرگسالان ، با خطرات بيشتر ابتلا به سرطان همراه است.

رژيم غذايي و تغذيه: الگوهاي نادرست غذايي مانند: رژيم هاي غذايي حاوي گوشت قرمز ، گوشت هاي فرآوري شده ، غذاهاي نمک سود شده، مصرف کم ميوه ها و سبزيجات ، بر خطرات سرطان به ويژه روده بزرگ ، نازوفارنکس و معده تأثير دارند.

فعاليت بدني : فعاليت بدني منظم نه تنها به کاهش چربي اضافي بدن و خطرات سرطاني مرتبط با اين امر کمک مي کند ، بلکه داشتن فعاليت بدني نيز مي تواند به کاهش خطرات ايجاد سرطان روده بزرگ ، پستان و آندومتر کمک کند.

تنباکو ( سيگار و قليان): دود توتون حاوي حداقل ?? ماده مختلف سرطانزا (عوامل سرطان زا) است. هنگام استنشاق دود ، مواد شيميايي وارد ريه ها مي شوند ، به جريان خون منتقل مي شوند و به بدن منتقل مي شوند. به همين دليل است که سيگار کشيدن يا جويدن تنباکو نه تنها باعث سرطان هاي ريه و دهان مي شود بلکه با بسياري از سرطان هاي ديگر نيز ارتباط دارد. به خصوص هرچه فرد بيشتر سيگار بکشد و مدت بيشتري هم سيگار بکشد. در حال حاضر مصرف دخانيات حدود ??? مرگ و مير ناشي از سرطان را به عهده دارد

تشعشعات يونيزه : منابع تشعشعات ساخته شده توسط انسان مي تواند باعث سرطان شود و خطري براي کارگران باشد. اين تشعشعات شامل رادون ، اشعه ايکس ، اشعه گاما و ساير اشکال تابش پرانرژي است . قرار گرفتن طولاني مدت و محافظت نشده در برابر اشعه ماورا بنفش آفتاب، چراغ هاي آفتاب و تخت هاي برنزه نيز مي تواند منجر به ملانوم و بدخيمي هاي پوست شود. افراد با پوست روشن ، افراد با خال هاي زياد يا داراي سابقه خانوادگي ملانوم يا سرطان پوست غير ملانوم در معرض بالاترين خطر قرار دارند. با اين حال ، افراد از هر رنگ پوست مي توانند به سرطان پوست مبتلا شوند ، از جمله افرادي که پوست تيره تري دارند.

خطرات محل کار : برخي از افراد به دليل کارهايي که انجام مي دهند ، در معرض ماده اي سرطانزا قرار مي گيرند. به عنوان مثال ، مشخص شده است که کارگران در صنعت رنگ شيميايي شيوع بالاتري نسبت به ميزان طبيعي سرطان مثانه دارند. مثلاً آزبست يک علت شناخته شده در ابتلا به سرطان است ، به ويژه سرطاني به نام مزوتليوما ، که معمولاً روي پوشش ريه ها تأثير مي گذارد.

عفونت :

برخي عفونت ها زمينه ساز سرطان ها هستند.بطوريکه عوامل عفوني مسئول سالانه حدود ?/? ميليون مرگ ناشي از سرطان هستند. اين بدان معنا نيست که مي توان اين سرطان ها را مانند عفونت گرفت. بلکه ويروس مي تواند در سلولها تغييراتي ايجاد کند که احتمال سرطاني شدن آنها را بيشتر مي کند. واکسن و توجه به علائم اوليه و درمان زود هنگام، راهي براي کاهش هزينه هاي سنگين در درمان سرطان ها در مراحل پيشرفته مي باشد.

حدود ??? سرطان هاي دهانه رحم به علت عفونت هاي ويروس پاپيلوماي انساني (HPV) ايجاد مي شود.در حالي که سرطان کبد و لنفوم غير هوچکين مي تواند ناشي از ويروس هپاتيت B و C باشد.

در گذشته تصور نمي شد که عفونت هاي باکتريايي عامل ايجاد سرطان باشند ، اما مطالعات اخير نشان داده است که افرادي که در معده خود دچار عفونت هليکوباکتر پيلوري هستند ، دچار التهاب غشاي معده مي شوند که خطر ابتلا به سرطان معده را افزايش مي دهد.

علائم و نشانه هاي سرطان

توجه به موقع به علائمي که احتمالا با سرطان مرتبط هستند باعث مي شود سريع تر درمان موفقيت آميز شروع گردد.

انواع مختلفي از سرطان ها ، علائم متنوع دارند و اين علائم به محل بيماري بستگي دارد. با اين حال ، برخي از علائم و نشانه هاي اصلي وجود دارد که بايد مراقب آنها باشد ، از جمله:

- سرفه ، نفس نفس يا مشکل در بلع ، تغيير در عادت روده و اجابت مزاج ( مانند يبوست و اسهال و يا وجود خون در مدفوع)، خونريزي غيرمعمول مانند خونريزي از واژن و مجراي مقعدي ،کاهش وزن بدون علت و غير قابل توجيه در طي يک دوره کوتاه مدت ، خستگي مفرط و کمبود شديد انرژي نشان مي دهد. اگر خستگي به دليل سرطان باشد ، افراد به طور معمول علائم ديگري نيز مانند درد دارند شامل دردي مبهم يا مداوم و يا دردي که مي آيد و مي رود

توده هاي غيرمعمول يا تورم :توده هاي سرطاني اغلب بدون درد هستند و با پيشرفت سرطان ممکن است اندازه آنها افزايش يابد.

خال جديد يا تغيير در خال ، تغيير در اندازه ، شکل يا رنگ خال، پوسته پوسته شدن و يا 

نياز به دفع فوري ادرار ، تکرر يا عدم توانايي در ادرار در هنگام نياز ويا احساس درد درهنگام ادرار 

تغييرات غير معمول پستان (تغيير در اندازه ، شکل ، احساس تغييرات پوستي و درد )

کاهش اشتها ( احساس گرسنگي کمتر از حد معمول براي مدت زمان طولاني)

عرق هاي شديد شبانه 

خودمراقبتي و جلوگيري از سرطان:

پرهيز از استعمال و قرار گرفتن در معرض دود دخانيات:

با کاهش قرار گرفتن در معرض عوامل خطرزا مانند تنباکو ، چاقي ، عدم فعاليت بدني ، عفونت ، الکل ، آلودگي محيط زيست ، مواد سرطان زاي شغلي و تشعشع مي توان بيش از يک سوم سرطان ها را پيشگيري کرد.

اصلاح الگوي تغذيه: اجتناب از زياده روي در مصرف نمک ،قند ، شکر و روغن و غذاهاي فرآوري شده و افزايش مصرف ميوه و سبزيجات تازه در سبد غذايي

کنترل و مديريت وزن

قرار دادن برنامه ورزشي در برنامه روزانه

محافظت از پوست با کرم هاي ضد آفتاب

پرهيز از مصرف الکل و مواد مخدر

محافظت از خود در برابر آلاينده ها و همچنين کاهش قرار گرفتن در معرض ساير مواد سرطان زا مانند آلودگي محيط زيست ، مواد سرطان زاي شغلي و اشعه مي تواند از بروز سرطان هاي بعدي نيز جلوگيري کند.

 بالا بردن دانش و اطلاعات و شناخت علائم و عوامل هشداردهنده و مراجعه به موقع به پزشک

پيشگيري از برخي سرطان ها نيز ممکن است از طريق واکسيناسيون عليه ويروس هپاتيت B (HBV) و ويروس پاپيلوماي انساني (HPV) موثر باشد و به ترتيب به محافظت در برابر سرطان کبد و سرطان دهانه رحم کمک مي کند. 

امروزه حتي دريافت واکسن آنفولانزا به دليل بيماري همه گير COVID-?? اهميت يافته است. به ويژه براي افراد مبتلا به سرطان بسيار مهم است ، زيرا ممکن است در معرض خطر بيشتري براي شکل هاي شديدتر آنفولانزا و COVID-?? باشند.

.

داشتن سرطان، خطر ابتلا به بيماري شديد ناشي از COVID-?? را افزايش مي دهد. عوامل ديگر نيز خطر ابتلا به بيماري COVID-?? را افزايش مي دهند ، از جمله سن بالاتر و ساير شرايط پزشکي ، ماننديماري مزمن کليه،بيماري انسداد مزمن ريوي (COPD)، بيماري هاي قلبي ، مانند نارسايي قلبي، بيماري عروق کرونر، يا کارديوميوپاتي،يک سيستم ايمني ضعيف از پيوند اعضا،چاقي، بارداري، بيماري خوني سلول داسي شکل ، سيگار کشيدن و ديابت نوع ?.

در حال حاضر مشخص نيست که آيا داشتن سابقه سرطان خطر ابتلا به بيماري شديد ناشي از COVID-?? را افزايش مي دهد يا خير. افرادي که در گذشته تحت سرطان درمان شده اند بايد با پزشکان خود در مورد COVID-?? صحبت کرده و اطلاعات دريافت کنند.

 تمام افراد ، از جمله مبتلايان به بيماريهاي زمينه اي مانند سرطان ، در صورت نداشتن موارد منع مصرف ، يعني عدم سابقه واکنش آلرژيک شديد (به عنوان مثال آنافيلاکسي) به هيچ يک از اجزاي واکسن ، ممکن است بتوانند واکسينه شوند . واکسن هاي مربوط به ساير عفونت ها مانند آنفولانزا براي افراد مبتلا به سرطان بي خطر است و توصيه مي شود.

 قطعاً به اطلاعات بيشتري در مورد ايمني و کارآيي واکسن COVID-?? در افراد مبتلا به ضعف سيستم ايمني و يا به دليل شرايط پزشکي زمينه اي يا مصرف داروهاي سرکوب کننده سيستم ايمني مورد نياز است و اين احتمال وجود دارد که اين افراد پاسخ ضعيف تري به واکسن داشته باشند.

بديهي است موثرترين راه جلوگيري از COVID-?? به جز واکسيناسيون ، جلوگيري از قرار گرفتن در معرض ويروس است و لذا در اين شرايط بالاخص به بيماران سرطاني ، محدود کردن تعاملات حضوري با ساير افراد تا حد ممکن و همچنين خودداري از دست زدن به چشم ، بيني و دهان توصيه مي شود و رعايت موارد بهداشتي مانند: شستشوي دستها حداقل به مدت ?? ثانيه با آّب و صابون قبل از غذا خوردن؛ سرفه يا عطسه و قبل و بعد از تماس با ديگران و پس از دستشويي رفتن و رعايت فاصله اجتماعي موکداً بايستي مد نظر قرار گيرد. 

  

مترجم: دکتر مهري محمدي