کارشناس غذایی معاونت غذا و دارو دانشگاه ایران بررسی کرد:

تازه های علم تغذیه در پیشگیری از آلزایمر

روابط عمومی معاونت غذا و دارو دانشگاه ایران- آن دسته از افرادی که دچار مشکلات فراموشی و نظایر آن نیستند در برنامه غذایی خود غذاهایی سرشار از ویتامین ای گنجانده اند و ویتامین  ای رادیکال های آزاد را که احتمالا می توانند به سلول های مغز آسیب بزنند را مهار می کند.در این مقاله مهندس زهره هنری به بررسی تازه های علم تغذیه در پیشگیری از آلزایمر می پردازد.

بیماری آلزایمر یک بیماری زوال عصبی است که معمولا به کندی آغاز می شود و بتدریج رو به وخامت می رود.رایج ترین علامت ابتدایی این بیماری اختلال در حافظه کوتاه مدت و مشکل در بیاد آوردن اتفاقات اخیر است. با پیشرفـت بیماری آلزایمر علائم آن می تواند شامل مشکلات زبانی ، مشکل در آگاهی از مـــــوقعیت ( گم شدن ) ، نوسانات خلقی ، از دست دادن انگیزه ، اهمال و بی توجهی نسبت به خود و مشکلات رفتاری باشد. این بیماری بسیاری از خصوصیات رفتاری و هیجانی افراد را نیز تحـــت تاثیر قرار داده و سبب بروز ناراحتی هایی از قبیل علائم افسردگی  شامل فقدان احساس لذت ، بی قراری ، افسردگی ، کاهش اشتها و وزن ، عدم وجود تمرکز ، و احساس گناه ، علائم روانی شامل توهم ، هذیان  و سوءظن و نیز رفتارهایی مثل آشفتگی ، سرگردانی ، پرخاشگری و خشونت در این بیماران می شود.

با وخیم شدن آلزایمر ، بیمار معمولا از خانواده و جامعه کناره گیری می کند. بتدریج فعالیت های بدنی از دست می رود و در نهایت منجر به مرگ می شود. هرچند سرعت پیشرفت آلزایمر می تواند متفاوت باشد اما امید به زندگی معمول پس از تشخیص بیماری 3 تا 9 سال است.آمارهای موجـــود نشان می دهد در سال 2020 حدود 50 میلیون نفر در سراسر جهان مبتلا به اشکال مختلف دمانس شناسایی شده اند. این رقم در سال 2015 حدود 29/8 میلیون نفر بوده است.آلزایمر در افراد بالای 65 سال بروز می کند اما حدود 10 درصد از بیماران دچار الزایمر زودرس شده ودر دهه 30 تا 60 زندگی خود به این بیماری مبتلا می شوند.

 زنان بیشتراز مردان به آلزایمر مبتلا می شوند.  بارمالی آلزایمر بر جامعه بسیار زیاد و تقریبا برابر بار مالی سرطان و بیماری های قلبی است . در واقع آلزایمریکی از چالــــش های دوره سالمندی است و با استفاده از عادات صحیح تغذیه ای از دوران کودکی می توان تا حدود زیادی از این عارضه جلوگیری کرد. راهـــــکارهای دیگر مانند کنترل استرس ،خواب کافی ،حفظ تعاملات اجتماعی و اقداماتی که مغز را به فعالیت وام یدارد و نیز در پیشگیری از ابتلا به آلزایمر تا حد زیادی موثرند.

آلزایمر و تغذیه

پژوهشگران دانشگاه پزشکی شیکاگو با بررسی عادات غذایی 6000 نفر دریافتند که آن دسته از افرادی که دچار مشکلات فراموشی و نظایر آن نیستند در برنامه غذایی خود غذاهایی سرشار از ویتامین ای گنجانده اند و ویتامین  ای رادیکال های آزاد را که احتمالا می توانند به سلول های مغز آسیب بزنند را مهار می کند.

در واقع عوامل گوناگونی مثل ژنتیک ، استعمال سیگار ، ورزش و سطح تحصیلات ، در کنار نوع رژیم غــذایی می تواند در ابتلا به بیماری آلزایمر دخالت داشته باشند. البته متخصصین هنوز راه حل قطعی برای پیـــــشگیری از ابتلا به آلزایمر پیدانکرده اند ولی معتقدند فعال نگهداشتن مغز ، تمرکز ، تکرار و پیروی از یک رژیم غذایی مناســــب می تواند در این زمینه موثرباشد. با این حال اگربه کمک یک رژیم غذایی مناسب با آلزامیر مقابله شود ، باید از دوران کودکی و سال ها قبل از رسیدن به سالمندی به فکر آن بود. یک رژیم غذایی صحیح می تواند خطر ابتلا به آلزایمر را تا 35 درصد کاهش دهد. ارتباط فعالیت و کارکرد مغزی با تغذیه از دیرباز مشخص شده است ، غذاها در تقویت حافظه انسان نقش بسیار مهمی دارند و می نوانند از آلزایمر پیش گیری کنند.

سبزیجات برگ دار و سبزرنگ :  مطالعات متعدد نشان داده است که کاهش خطر اختلالات شــناختی با مصرف مقادیر بالاتر میوه ها و سبزیجات گره خورده است.محققان دریافته اند که مصرف 6وعده سبزیجات در هفته بیشتــرین تاثیر مثبت را بر روی مغز انسان می گذارد. بنظر می رسد فولات ( ویتامین  ب9 ) ، ویتامین  ای و بتا کاروتن ( پیش ساز ویتامین آ ) ، بهترین عوامل حفاظتی در میوه ها و سبزیجات هستند و مصــــرف روزانه میوه ها و سبزی ها مانند انواع  توت ها ، انواع مرکبات مانند پرتقال  و گریپ فروت و نیز مصـــــرف سبزی های برگ سبز ، فلفل ســــــــــــبز ، سیب زمینی ، دانه گندم ، آووکادو به پیشگیری از آسیب دیدن سلول های عصبی کمک می کنند و مواد مغذی ضروری بیشتری را به بدن می رسانند. 

آجیل : حاوی مقدار زیادی سلنیوم است و حتما باید جزئی از برنامه غذایی روزانه باشد.مصرف آجیل به دلیل دارابودن اسید آمینه آرژنین و در نتیجه کاهش خطر بیمای های قلبی و ضد اکسیدان غذای مناسبی برای مغز می باشد.مطالعات متعددی مصرف آجیل را با کاهش خطر جنون مرتبط کرده اند

توت ها : انواع توت ها مثل بلوبری ، زغال اخته ، شاتوت و توت فرنگی به دلیل غنی بودن در میزان آنتی اکسیدان ، می تواند مغز را از ابتلا به فراموشی محافظت کنند. در این بین مصرف بلوبری بیشتر از سایر توت ها توصیه می شود. مقدار مصرفی مناسب 250 گرم دوبار در هفته است.

ماهی :  وجود ماهی در رژیم غذایی بسیار مهم است . و مصرف حداقل هفته ای یکباربرای سلامت حافظه و مغز توصیه می شود.

غذاهای دریائی مانند ماهی ، میگو حاوی اسیدهای چرب امگا-3 ، هگزانوییک اسید ( ایکوزا و دوکوزا ) می باشند که به رشد مغز و بازسازی مدل های عصبی کمک میکنند و باعث تسهیل خونرسانی به مغز می شوند. همچنین به دلیل وجود روی وانواع غذاهای دریایی ،قدرت حافظه حفظ گردیده و موجب پیشگیری از آلزایمر می گردد

روغن زیتون : در مطالعه ای جدید ، محققان دانشگاه تمپل پنسیلوانیا دریافتند که روغن زیـــتون بعنوان بخشی از رژیم غذایی مدیترانه ای ، از حافظه و توانیی یادگیری حفاظت می کند . روغن زیتون موجب کاهش التهاب مغز می شود.اما مــهمترین مسئله این است که موجب فعال سازی فرایندی موسوم به اتوفاژی می شود. اتوفاژی فرایند عادی بدن است که با نابودی سلول ها مقابله می کند . این فرایند مربوط به توانایی سلول های مغزی و نابودی ضایعات مغزی به منظور حفظ یکپارچگی سیناپس ها ست. بیماری زوال عقلی براثر تجمع یک نوع پروتئین خاص شکل می گیرد. این مطالعات نشان می دهد رژیم غذایی حاوی روغن زیتون میزان تجمع این پروتئین را تا 60 درصد کاهش می دهد که به معنای بهبود حافظه و کاهش احتمال ابتلا به زوال عقل است

دارچین : دارچین در پیشگیری یا به تاخیر انداختن علائم آلزایمر موثراست. دارچین فعالیت مغز را افزایش می دهد و فشارهای عصبی را از بین می برد.طبق تحقیقات صورت گرفته نوعی ترکیبموجود در عصاره دارچین سبب پیشگیری از آلزایمر می شود. دارچین در چای ، نان برشته ، بلغور ، جودوسر ، سالاد و غیره و یا بشکل مکمل می تواند مورد استفاده قرار گیرد

ویتامین ب 12 :    مکمل های حاوی این ویتامین تا 70 درصد از کاهــــــــش توان حافظه دربرخی از سالمندان  پیشگیری کرده و روند تحلیل رفتن حافظه را کندتر می کند.این ویتامین سرعت کوچک شدن و تحلیل رفتن مغز را در برخی از بیماران که مبتلا به فراموشی نسبی هستند ، کاهش می دهدو در نتیجه از بروز آلزایمر جلوگیری می کند . این ویتامین در گوشت ، غذاهای دریایی ، تخم مرغ ، لبنیات و غلات وجود دارد.

گردآوری و تالیف : مهندس زهره هنری کارشناس غذایی معاونت غذا و دارو دانشگاه علوم پزشکی ایران